علی‌اکبر دهخدا در سال ۱۲۵۷ خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. او پس از فراگیری
علوم رایج آن زمان و ادامه تحصیل در مدرسه سیاسی، زبان فرانسه را به صورت کامل آموخت و با پایان تحصیلات با توجه به شرایط حاکم بر جامعه و آغاز فعالیت‌های مشروطه خواهان، نخستین فعالیت سیاسی خویش را در وزارت امور خارجه آغاز کرد.
این ادیب پس از چند سال خدمت در آن وزارتخانه و کسب تجربه با دعوت میرزا جهانگیرخان شیرازی و میرزا قاسم خان تبریزی، روزنامه صور اسرافیل را به چاپ رساند و با ایجاد سبک نوینی در عرصه روزنامه نگاری، نوشته های طنز خویش را برای انتقاد از شرایط حاکم بر جامعه در ستون چرند و پرند منتشر کرد و اینگونه یکی از بنیانگذاران طنز در ایران شد. «امثال و حکم، ترجمه عظمت و انحطاط رومیان، ترجمه روح القوانین، فرهنگ فرانسه به زبان فارسی، تعلیقات بر دیوان ناصر خسرو، تصحیح دیوان حافظ، مجموعه مقالات، پندها و کلمات قصار و دیوان دهخدا» از دیگر آثار ارزشمند این ادیب برجسته به شمار می رود.
علامه علی‌اکبر دهخدا از شخصیت‌های ادبی و اجتماعی مشهور کشور است. فعالیت‌های متنوع فرهنگی و اجتماعی‌اش سبب شد که وی را در شخصیت‌های گوناگونی بشناسیم. نخستین چهره‌ای که از این استاد فرزانه در خور توجه است، چهره سیاسی او به شمار می رود. از نکات برجسته فعالیت‌های سیاسی وی، انتخابش از طرف مردم تهران و کرمان به نمایندگی مجلس شورای ملی و تلاش او در سنگر مجلس برای حصول آزادی و پای فشردنش در دفاع از حقوق ملت در مقابل استبداد قاجاری بود. همین امر موجب شد که پس از به توپ بسته شدن مجلس، استاد دهخدا مجبور به کوچ اجباری شد اما او در متن حوادث سیاسی و اجتماعی روزگارش آزمون پس داد و بر باور و اعتقادات فکری و اجتماعی‌اش استواری ورزید. دهخدا به لحاظ فکری در ستیز میان سنت و تجدد که از امور معمول آن دوران بود از زمره افرادی محسوب می‌شد که به طور عمیق به سنت‌های بومی و اسلامی وفادار ماند و به قول برخی ادیبان «کهن جامه خویش پیراستن را به از جامه عاریتی رنگین خواستن می‌دانست» و در زمینه شعر و ادب نیز نمی‌خواست که «چشمه خضر را به پای خم نصرانی» فدا کند. دهخدا درمان نابسامانی‌ها ایران را در پایه‌گرفتن حکومت قانون و برچیده شدن بساط خودسری و خودکامگی می‌دانست و هر اندازه که مخالفت محمدعلی شاه را با آزادی‌خواهان دوران مشروطه شدن بیش‌تر می‌یافت، زبان طنز خود را در طعنه‌زنی بر حکومت تندتر و تیزتر می‌کرد. اما فرمان ولادیمیر لیاخوف فرمانده روسی و غرش توپ‌هایی که بر سر مجلس و نمایندگان مردم باریدن گرفت، طنین طنز دهخدا را نیز خاموش کرد. میرزاجهانگیرخان شیرازی را در باغ شاه به دار آویختند و دهخدا به ناچار به طرف اروپا روان شد. او در سوییس پس از آن که در خواب با میرزا جهانگیرخان شیرازی دیدار کرد و او به دهخدا گفت که«چرا نگفتی آن جوان افتاد»، شعر بسیار شناخته شده خود، یادآر ز شمع مرده یادآر، را سرود که می‌توان آن را پاسداشتی برای همه جانباختگان راه آزادی دانست:
ای مونس یوسف اندر این بند تعبیر، عیان چو شد تو را خواب
دل پر ز شعف، لب از شکر خند محسود عدو، به کام اصحاب
رفتی بر بار و خویش و پیوند آزادتر از نسیم و مهتاب
دهخدا پس از جنگ جهانی اول و روی کار آمدن رضاخان از کار سیاسی کناره گرفت و به کار گردآوری لغت روی آورد. اما با اوج گرفتن جنبش ملی کردن نفت و آغاز نخست وزیری محمد مصدق بار دیگر به گفتمان سیاسی روی آورد و در گفت و گویی که رادیو ایران با او انجام داد، مصدق را نابغه شرق خواند. او مقاله‌هایی در دفاع از دولت مصدق در روزنامه‌ها منتشر کرد و مردم را به پشتیبانی از دولت مصدق فراخواند. آتش پر فروغ و گرمی‌بخش وطن‌پرستی دهخدا بار دیگر چنان افروخته شد که برای پشتیبانی از دولت مصدق به سرودن شعر حماسی «گیرید همه از دل و جان راه مصدق»، نیز روی آورد:
ای مردم آزاده کجایید کجایید آزادگی افسرد بیایید بیایید
در قصه و تاریخ چو آزاده بخوانید مقصود از آزاده شمایید شمایید
سرانجام علی اکبر دهخدا پس از سال ها کوشش در راه جمع آوری لغت نامه فارسی و خدمت به سیاست، فرهنگ، علم و ادب ایران در هفتم اسفند ۱۳۳۴ خورشیدی در تهران چشم از دنیا فروبست.
چرند و پرند مجموعه نوشته‌های طنز اجتماعی و سیاسی علی‌اکبر دهخدا است که در قالب داستان‌کوتاه، اعلامیه، تلگراف، گزارش خبری و… نوشته شده‌است. این نوشته‌ها از ۱۷ ربیع‌الثانی ۱۳۲۵ ه.ق تا ۲۰ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ (۳۰ مه ۱۹۰۷ تا ۲۰ ژوئن ۱۹۰۸) یعنی در فاصله زمانی بین پیروزی انقلاب مشروطیت و شروع استبداد صغیر در ۳۲ شماره هفته‌نامه صوراسرافیل به مدیریت جهانگیرخان شیرازی، و بعدتر در سه شماره صوراسرافیل که پس از شروع استبداد صغیر توسط دهخدا در سوییس چاپ شد، منتشر می‌شد.
شما می‌توانید این کتاب را با تخفیف ویژه از تبنگو خریداری کنید.
